8 lipca we wrocławskiej Synagodze pod Białym Bocianem w ramach Brave Festival 2013 wystąpił chór Ngqoko złożony z kobiet z plemienia Xhosa z Republiki Południowej Afryki oraz zespoł Addal z Maroka.

Niezwykłym elementem, szczególnie odróżniającym kobiecy taniec addal od innych typówahouach jest to, że wszystkie tancerki okryte są jednym, wspólnym, długim woalem w taki sposób, że ani przez moment nie widać ich twarzy. Nie zawsze jednak odbywało się to pod nakryciem – starszyzna wioski Tafarout utrzymuje, że w czasach ich młodości twarze kobiet były odsłonięte. Podczas kolonizacji francuskiej, gdy lud berberyjski w regionie Doliny Ameln stawiał silny opór przed najeźdźcą, woal stał się manifestacją niezgody na nowe rządy. Według historii opowiadanej przez najstarszych w dolinie, po przegranej przez Berberów walce francuscy żołnierze zażądali, by mieszkańcy wioski wykonywali przed nimi swoje tańce i prezentowali swoją sztukę, m. in. właśnie addal – mężczyźni zdecydowali wówczas, by okryć tańczące kobiety szalem tak, by uchronić je przed wzrokiem wroga. Ten symboliczny gest był przejawem sprzeciwu wobec obcych praw na marokańskich ziemiach, a także swoistą próbą ochrony berberyjskiego dziedzictwa kulturowego przed innymi wpływami. Addal tańczony jest w tej formie do dziś.

Początki istnienia Grupy Ngqoko sięgają roku 1989, kiedy to kilku muzyków ze wsi Ngqoko postanowiło założyć swój własny zespół. Od tego czasu formacja staje się coraz bardziej rozpoznawalna w Afryce i na arenie międzynarodowej. Miejscowość Ngqoko leży na obszarze typowo wiejskim w Prowincji Przylądkowej Wschodniej w Afryce Południowej w pobliżu miasteczka Lady Frere, które leży na wschód od miasta Queenstown. Od czasu ich pierwszej zagranicznej trasy koncertowej w Paryżu w 1989 roku, zespół występował na wielu wydarzeniach artystycznych w różnych częściach Europy, w Stanach Zjednoczonych oraz w Kanadzie.

Członkowie Ngqoko pochodzą ze społeczności Thembu Xhosa, tak samo jak były prezydent RPA, Nelson Mandela. W ich wspaniałym, niezwykłym języku używa się spółgłosek mlaszczących (zapisywanych przez litery c, q i x). Brzmienie ich utworów jest więc niepowtarzalne. Muzykę Ngqoko i okolicznych wsi nagrywam od 1979 roku. Część osób nadal grało na starych, tradycyjnych instrumentach jak łuki muzyczne, np. łuk uhadi z tykwy, łuk ustny umrhubhe, czy ikatari, łuk tarcia, często używany przez pasterzy podczas doglądu bydła. Wróżbici z Ngqoko grali zarówno na bębnach igubu, jak i na bębnach tarcia umasengwane. W 1980 roku w pobliskiej miejscowości Sikhwankqeni niezwykły łut szczęścia doprowadził mnie do „odkrycia” pierwszego udokumentowanego wydźwięku tradycyjnej muzyki Afryki - różnych rodzajów umngqokolo, używanych przez plemiona Thembu Xhosa w tym obszarze.